Kalibrasyon, bir ölçüm ekipmanı göstergesinin, ‘doğru’ kabul
edilmiş değerden sapmasının belirlenerek dokümante edilmesidir.
Kalibrasyon, bilinmeyen bir ölçüm cihazının belirtilen koşullar altında eşit
veya daha iyi olarak bilinen bir standartla karşılaştırılmasına denir.

Doğruluğu bilinen bir standart/ölçü sistemi kullanılarak diğer bir standart,
test/ölçü aleti veya sistemin doğruluğunun ölçülmesi, sapmaların
belirlenmesi, mümkün ise ayarlanması veya raporlanmasıdır.
Alet kalibrasyonu, alet doğruluğunu korumak için kullanılan birincil
işlemlerden biridir. Kalibrasyon, bir cihazın kabul edilebilir bir aralıkta bir
sonuç vermesini sağlamak için bir enstrüman yapılandırma işlemidir.
Hatalı ölçümlere neden olan faktörleri ortadan kaldırmak veya en aza
indirmek, enstrümantasyon tasarımının temel bir yönüdür.

«Belirli koşullar altında, ilk adımda, ölçüm standartları tarafından sağlanan
ölçüm belirsizlikleri ile birlikte ölçüm değerleri ile ilgili ölçüm belirsizlikleri ile birlikte ilgili ölçüm değerleri arasında
bir ilişki kuran ve ikinci adımda, bu bilgiyi bir göstergeden bir ölçüm
sonucu elde etmek üzere bir ilişki kurmak için kullanan operasyona
kalibrasyon denir.»
( JCGM 200:2012 – International Vocabulary of Metrology )”

Kalibrasyonun Amacı?

• Kullanılan test/ölçü aletlerinin doğruluğundan emin olmak,
• Alınan ölçü sonuçlarını standartlaştırmak,
• Ulusal ve Uluslararası ölçüm birliğini sağlamak,
• Üretim ve hizmet kalitesini yükseltmek

İzlenebilirlik

Yapılan her bir ölçümün sonuçlarını, ulusal standartlara veya ulusallığı kabul edilmiş ölçüm sistemlerine, kesintisiz bir karşılaştırmalar zinciri
üzerinden bağlayabilme yeteneği.

Kalibrasyon

Bir ölçüm ekipmanının aynı veya bir üst seviye ekipman ile uygun bir
ortamda karşılaştırılması ve sonuçların dokümante edilmesi işlemi.

Ölçü aletleri, ölçüm prensip ve teknolojileri ile kullanım şartlarına bağlı
olarak zamanla yaşlanırlar, bu nedenle belirli periyodlarla kalibrasyonun tekrarlanması gerekir.

Doğrulama

Bir ölçüm ekipmanının belirli bir amaca uygunluğunun, tanımlanmış bir yöntem kullanılarak ortaya konması.

Belirsizlik

Ölçüm sonucu ile beraber yer alan ve ölçülen büyüklüğe makul bir şekilde karşılık gelebilecek değerlerin dağılımını karakterize eden parametredir.

Ölçme

Birim adı verilen, bilinen bir değer ile kendi cinsinden bilinmeyen bir değeri kıyaslamaya ölçme, bu işlem sırasında kullandığımız alete de ölçme aleti denir.

Ölçme kuralları

Ölçülecek parçaların belirlenmiş ölçü sınırları içerisinde olup olmadığının doğru bir biçimde anlaşılması için aşağıda verilen kurallara uymak gerekir.

• Ölçme işleminde istenilen ölçü tablolarına uygun ölçü aleti kullanılmalıdır.
• Ölçme esnasında ölçme aletine dik olarak bakılmalıdır.
• Ölçme işleminden önce ölçü aletinin ve ölçülecek parçanın yüzeyleri temiz olmalıdır.
• Ölçme işleminden önce ölçülecek parçada bulunan çapaklar, talaşlar temizlenmelidir.
• Parçanın ölçülmesinden önce normal sıcaklıkta olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Ölçü aletlerinde işlem sırasında normal baskı uygulanmalıdır. mikrometre cırcır kolu gibi)
• Ölçülecek iş parçası hareket halindeyken ölçme işlemi yapılmaz.
• Ölçü aletleri sert zemin üzerine koyulmaz.
• Ölçme işlemi, yeterli ışıkta ve titreşimsiz yerde yapılmalıdır.

Kalibrasyon işleminde dikkat edilmesi gerekenler

• Kalibrasyon laboratuvarları gibi referans ölçme cihazlarının bulunduğu yerler 20°C’de ve 50%Rh’ta tutulur.
• Aydınlığın uygun olması,
• Titreşimin olmaması ve toz partiküllerinin en az olduğu bir laboratuvar hazırlanmalıdır.
• Kalibre edilecek ölçü aletinin, Uluslararası standarda veya kabul görmüş bir yönteme göre ölçülmesi
• Raporlandırılması
• Ölçmenize etki eden parametrelerin belirlenip, ölçüm belirsizliğinin
  hesaplanması gereklidir.